حضرت استاد در سال 1316 ه.ش در خانواده اي از اهل علم، معرفت و شهادت در تهران به دنيا آمد. پدر ايشان مرحوم آيتالله ميرزا عبدالعلي تهراني، از شاگردان مرحوم حاج شيخ عبدالکريم حائري يزدي، فقيهي مجاهد و عارفي سترگ بود که در زمان تاريک حکومت پهلوي اوّل، با همراهي و رفاقت مرحوم آيت الله شاه آبادي بزرگ، به اقامة جماعت در مسجد جامع بازار تهران مشغول بود و در امر تربيت نفوس مستعدّ و راهنمايي سالکان الياللهتعالي اهتمام ويژه داشت.
حضرت آيتالله حاج آقا مجتبي تهراني، طبق رسم تمامي خاندان هاي علم و معرفت، تحصيل در علوم ديني و اشتغال به علوم حوزوي را از دوران کودکي آغاز نمود و در امر تحصيل علوم، جدّيت فوق العاده اي داشت. ايشان با هدايت و ارشاد والد بزرگوار خود، براي مدّت چهار سال به مشهد مقدّس مهاجرت کرد و در ساية الطاف حضرت علي بن موسي الرّضا8 مشغول به گذراندن سطح گرديد و از محضر اساتيد برجسته اي چون اديب نيشابوري بهره برد. سپس به قم مهاجرت کرد تا در حوزة نوپاي آن ديار، که به تازگي تمامي اهل علمِ جهان تشيّع را به سوي خود جذب مي کرد، حضور يابد و سطوح عالي دروس حوزوي را نيز به اتمام برساند.
حضرت استاد با جدّيت و پشتکار بسيار، دروس سطح را بهسرعت تمام کرد و در سنين نوجواني به محضر علمي بزرگاني چون امام خميني، مرحوم آيت الله العظمي بروجردي، آيت الله العظمي گلپايگاني و مرحوم علّامه طباطبايي راه يافت. در جدّيت و پشتکار معظّم له همين نکته کافي است که به فرمودة خودشان، در زماني که مشغول به دروس سطح بودند، دو مرتبه تمام وسائل الشيعه را مطالعه کردند تا براي شرکت در درس خارج آماده شوند. ايشان با نبوغ و پشتکاري که از خود نشان دادند، در جواني به درجة رفيع اجتهاد رسيده و به زودي توانستند از نزديکان و خصّيصين حضرت امام قرار گيرند. مقبوليّت علمي ايشان نزد استاد خويش، به اندازه اي بود که حضرت امام به طلبة خوش فکر و جوان خود اجازه داد تا تقريرات و نوشته جات درس بيعشان را جمع آوري کرده و به صورت يک اثر مستقل منتشر نمايد. ايشان در همين ايّام، کتاب مکاسب محرّمة حضرت امام، همچنين دو جلد رسائل اصولي ايشان را تنظيم و منتشر کردند.
با آنکه هنوز مدّت زيادي از استفاضة اين طلبة فاضل و جوان از محضر زعيم عالم تشيّع، حضرت آيت الله العظمي بروجردي نگذشته بود، اين مرجع کم نظير رحلت کرد و بار هدايت امّت را به دوش خلف صالح خويش چون حضرت امام خميني نهاد. حال که امر خطير مرجعيّت متوجّه حضرت امام شده بود، ايشان شاگرد فاضل خود، يعني حاج آقا مجتبي تهراني را مأمور به جمع آوري فتاوا و تنظيم اوّلين نسخه از رسالة عمليه و مناسک حجّ خويش گردانيد که در همان ايّام به چاپ رسيد و در دست رس مقّلدان قرار گرفت. حضرت استاد براي انجام اين امر مهم، ضمن بهرهگيري از دست نوشته هاي متعدّد استاد خويش، با ايشان هم بحث شد و رساله اي دقيق و علمي آماده کرد که بعدها جزو دقيق ترين رساله هاي منسوب به امام خميني مطرح گرديد. همة اين امور در زماني اتّفاق افتاد که هنوز کمتر از بيست و پنج سال از عمر شريف حضرت استاد مي گذشت.
ايشان علاوه بر يادگيري فقه و اصول در محضر استاد بي بديل خود، چندين سال نيز از مشرب اخلاقي و عرفاني آن عارف کامل و عالم ربّاني سيراب گرديد و با ديدگاههاي اجتماعي و سياسي امام امّت به خوبي آشنا شد. اين استضائه از خورشيد حيات بخش امام و ديگر اولياي الهي ادامه داشت تا آنکه جرقّه هاي بيداري اسلاميِ ملّت ايران زده شد و امام خميني از کشور تبعيد گرديد. بعد از اين واقعة دردناک، حضرت آيت الله تهراني نيز سه سال بعد، به نجف رفت تا هم سير معنوي خود را در ساية فيوضات امير المؤمنين و ديگر ائمة هدي تکميل نمايد و هم از تربيت استاد خويش بي بهره نماند. امّا اين معيّت زياد طول نکشيد و حضرت امام به ايشان امر کردند که به ايران برگشته و در تهران حضور داشته باشند. لذا ايشان در سال 1349 به زادگاه خود بازگشت و به کارهاي مهم و برزمين مانده مشغول گرديد.
حضرت استاد از زمان بازگشت به تهران، تا پيروزي انقلاب شکوهمند امامت و ولايت در ايران، ضمن اقامة جماعت در مسجد جامع بازار، تدريس سطوح عالي خود را در مدارس علمية تهران آغاز کردند و تربيت و هدايت جوانان انقلابي را به دست گرفتند. از جلسات بسيار محرمانه با برخي انقلابيون فعّال گرفته تا جلسات عمومي اخلاق که در برخي مقاطع زماني به دليل ممانعت حکومت جور، تعطيل مي شد، همچنين حضور در بازار تهران و هدايت و رهبري مردم کوچه و بازار، از اهمّ فعّاليت هاي معظّم له پيش از انقلاب بود. حضور عادّي حضرت استاد در تهران و فعاليّت هاي مخفي ايشان در راهنمايي و رهبري مجاهدان انقلابي، آن قدر مفيد و مؤثّر بود هنوز هم برکات آن در ميان اهالي تهران، باقي و جاري است، که بعد از مدّتها سرّ تأکيدهاي حضرت امام مبني بر مراجعت ايشان به تهران را روشن ساخت. عنايت ويژة حضرت امام به تهران موجب گرديد که حضرت استاد، تا امروز در عاصمة جهان تشيّع بماند و نعمتي بي بديل براي اهل اين ديار باشد.
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و با آغاز ولايت و زعامت حضرت روحالله، همچنين با توجّه به سوابق درخشان و مراودات حضرت استاد با امام امّت، انتظار مي رفت که ايشان يکي از مسؤولين نظام اسلامي شده و گوشه اي از بار اين انقلاب را به دوش بکشند. امّا بنا به فرمودة خودشان، ايشان با دعا به درگاه خداي متعال و توسّل به حضرات معصومين، خود را از قبول مسؤوليت هاي آشکار کنار کشيدند و با حضور در صحنة نيروسازي براي انقلاب، همچنان بهصورت گمنام و مؤثّر به تربيت نيروهاي جوان و کارآمد براي انقلاب اسلامي پرداختند.
لذا جلسات درس خارج ايشان مملوّ از طلّاب سطوح عالي بود که براي انجام وظيفه به تهران آمده بودند و از فضاي علمي قم فاصله داشتند. اين جلسات آن قدر مفيد و کم نظير بود که بسياري از فضلا را به خود جذب کرد و حسرت دوري از فضاي علمي قم را به رضايت و شکرگزاري شرکت در اين جلسات علمي تبديل نمود. بديهي است که درس خارجِ فقيه متتبّعي که به فرمودة خويش، بيش از سي مرتبه کتب اربعه را مرور کرده و اغلب عبارات آن را در ذهن حاضر دارد، پُر از نکات دقيق و بديعي خواهد بود که کمتر نصيب اهل علم شده است.
از طرفي ديگر، جلسات عمومي اخلاق و معارف اسلامي که قبل از انقلاب نيز برپا بود و از سال 1356 بهطور منظّم و هفتگي دائر مي گرديد، مأمن بي نظيري براي بسيجيان مخلص حضرت روح الله و سکّوي پرشي براي دلدادگان و حيات يافتگان انقلاب اسلامي بود که تازه از زير يوق جهالت ستم شاهي رهايي يافته و به نور حکومت الهي منوّر گشته بودند و بي صبرانه و مشتاقانه به دنبال معارف عميق اسلام بودند.
نظرات شما عزیزان:
