رهبر معظم انقلاب، در دیداری که با دانشجویان داشتند، آنان را «افسران جوان جبهة مبارزه با جنگ نرم» خواندند؛ اما پیدا کردن وظیفة این افسران را به خود آنها واگذار کردند. به نظر شما این وظیفه چیست و دانشجویان چگونه می توانند در برابر این جنگ نرم، اقدام کنند؟
دیدار دانشجویان که این بار زودتر از همیشه و در دهة اول ماه مبارک رمضان با رهبر انقلاب برگزار شد و نیز دیدار استادان و فرهیختگان با وی فرصتی بود تا کلیدواژه هایی جدید همه نگاه ها و تحلیل ها را به سمت و سوی خود سوق دهند. کلیدواژه هایی حکیمانه که طرحشان با تعمّد، دقت و ظرافت خاصی صورت پذیرفته بود و خبر از مختصات میدان جدیدی می داد که فراروی نخبگان کشور قرار گرفته است و آنان باید نسبت به آن، هوشیار و آگاه باشند.
رهبر انقلاب، مفهومی به نام جنگ نرم را مورد توجه قرار داد و از ضرورت نقش آفرینی دانشجویان، به عنوان افسران و استادان به عنوان فرماندهان مقابله با جنگ نرم، سخن گفت. وی حتی بین سرباز و افسر تفکیک قائل شد و فرمود: «نگفتیم سربازان؛ چون سرباز، فقط منتظر است که به او بگویند پیش، برود جلو؛ عقب؛ بیا، بیاید عقب. یعنی سرباز هیچ گونه از خودش تصمیم گیری و اراده ندارد و باید هر چه فرمانده می گوید، عمل کند. نگفتیم هم فرماندهانِ طراح قرارگاه ها و یگان های بزرگ؛ چون آنها طراحی های کلان را می کنند. افسر جوان، تو صحنه است؛ هم به دستور عمل می کند، هم صحنه را درست می بیند؛ با جسم خود و جان خود، صحنه را می آزماید؛ لذا اینها افسران جوانند؛ دانشجو، نقشش این است».
به یقین، کلید واژه های رهبر انقلاب، بار معنایی مشخصی دارند و هدفی خاص را نیز دنبال می کنند. پیش از این نیز کلیدواژه هایی نظیر خواص و عوام، استعمار فرانو، شبیخون فرهنگی و... از طرف وی طرح شده بودند و سرفصلی جدید را مقابل کسانی که درصدد تبیین شرایط و وظایف روز جامعه هستند، گشوده بود.
این بار مقام معظم رهبری، مختصات مبارزه ای را تبیین کرد که در آن، هر قشر می بایست رسالت خود را بازشناسد و نحوة ایفای نقش خود را نیز دریابد. وی با لحنی هشدارگونه فرمود: «دانشگاه باید به هوش باشد. دانشجوی مؤمن و مسلمان و دانشجویی که به کشورش علاقه مند است و دانشجویی که به آیندة کشور و آیندة نسل خودش دل بسته است، باید هوشیار باشد. بدانید اینها دارند طراحی می کنند».
شرایطی که بعد از انتخابات رقم خورد و زبانه هایی که تا کنون کشیده شد، دانشگاه را نیز متأثر از خود ساخت و در این میان، این دانشجویان و استادان هستند که در حکم افسران و فرماندهان مقابله با جنگ نرم، باید طرح ریزی برای مقابله با جنگ نرم را به صورت جدی آغاز کنند. نوع مقابله، اهداف، الزامات، آسیب ها و راهکارهای کلان آن، مقوله هایی هستند که در این نوشتار به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت.
اهداف مقابله با جنگ نرم
شاید در نگاه اول، سخن گفتن از اهداف، بیهوده به نظر برسد؛ اما وقتی تبلور غفلت از این مقوله در عمل مشاهده شود، آن وقت است که اهمیت موضوع، رخ نمایی می کند. هدف کلانی که رهبر انقلاب مورد توجه قرار داد، دفاع از نظام اسلامی و جمهوری اسلامی در مقابلة با یک حرکت همه جانبة متکی به زور و تزویر و پول و امکانات عظیم پیشرفتة علمی رسانه ای بود؛ اما با نگاهی جزء نگرتر نیز می توان موارد زیر را برشمرد:
الف) کاهش خسارات احتمالی
رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان، فرجام طرح ریزی های دشمنان را شکست تلقی کرد و نقش نخبگان را در این میدان، مورد توجه قرار داد. وی فرمود: «من الان به شما عرض می کنم اینها در نهایت شکست می خورند؛ اما درجة بیداری و هوشیاری من و شما می تواند در میزان خسارت و ضرری که وارد می کنند، تأثیر بگذارد. اگر هوشیار باشیم، نمی توانند صدمه و ضرری بزنند. اگر غفلت کنیم، احساساتی بشویم، بی تدبیر عمل کنیم یا خواب بمانیم و این جور عوارض به سراغمان بیاید، ضرر و زیان و هزینه، بالا خواهد بود؛ ولو در نهایت موفق نخواهند شد».
در واقع شاید نتوان صد در صد بر طرح ریزی ها فائق آمد؛ اما تلاش در مواجهه با این طرح ریزی ها، ضروری است و در کاهش تبعات احتمالی، موثر خواهد بود. از این رو، نباید از کوچک ترین تلاشی مضایقه کرد.
ب) جلوگیری از متزلزل شدن کار علمی در دانشگاه ها
در گیر و دار دعواهای سیاسی در دانشگاه ها، آن چه بیش ار همه آسیب جدی می بیند، برگزاری کلاس ها و برنامه های علمی دانشگاه است. افسران جوان، باید مانع این آسیب شوند. این، موضوعی است که رهبر معظم انقلاب آن را مورد توجه قرار داده، فرمود: «همین جا به شما بگویم مواظب باشید توی این قضایای سیاسی کوچک و حقیر، مبادا دانشگاه، تحت تأثیر قرار بگیرد؛ مبادا کار علمی دانشگاه، متزلزل شود؛ مبادا آزمایشگاه های ما، کلاس های ما، مراکز تحقیقاتی ما، دچار آسیب بشوند؛ حواستان باشد. یعنی یکی از مسائل مهم در پیش روی شما، حفظ حرکت علمی در دانشگاه هاست. دشمن ها خیلی دوست می دارند که دانشگاه ما یک مدتی لااقل دچار تعطیلی و تشنج و اختلال های گوناگونی باشد. این، برایشان یک نقطة مطلوب است؛ هم از لحاظ سیاسی برایشان مطلوب است، هم از لحاظ بلندمدت؛ چون علم شما از لحاظ بلندمدت، به ضرر آنهاست؛ لذا مطلوب این است که دنبال علم نباشید».
به این ترتیب، هر گونه نقش آفرینی افسران مقابله با جنگ نرم که به ایجاد تزلزل در حرکت علمی دانشگاه منجر شود، نقض غرض محسوب خواهد شد و این، نکتة مهمی است که می بایست مورد توجه قرار گیرد.
ج) آرام و منطقی نگه داشتن فضای دانشگاه
ایجاد بلوا و ناآرامی در دانشگاه، از اهدافی است که بانیان طراحی جنگ نرم، قطعا به دنبال آن هستند. جریانات دانشجویی می بایست مراقب باشند که نقشة جنگ نرم را تکمیل نکنند. تمام تلاش طراحان جنگ نرم این است که به گونه ای عمل کنند تا شرایط دانشگاه های کشور از کنترل خارج شود و این، همان چیزی است که حسین بشیریه نیز در قالب توصیه به دوستانش این گونه بیان می کند: «معمولا آن چیزی که میخ نهایی را بر تابوت رژیم های خودکامه می کوبد، بحران در اعمال قدرت و از دست دادن کنترل اوضاع است».
رهبر انقلاب پیشتر مطالبی را مطرح کرده بود که توجه به آنها، راهگشا خواهد بود. وی فرمود: «در جنگ فرهنگی، در جنگ سیاسی، در جنگ امنیتی، تحرک دشمن را درست نمی توان دید. گاهی اوقات، دشمن کار را به گونه ای ترتیب می دهد که حرف حقی، از زبان یک نفر صادر بشود! دشمن، ناحق و باطل است؛ پس چرا می خواهد این حرف حق از زبان آن شخص صادر بشود؟ چون می خواهد پازل خودش را کامل کند. این پازل از صد یا دویست قطعه تشکیل شده، یک قطعه اش هم همین حرف حقی است که آن شخص باید بزند؛ تا این پازل را کامل کند! این جا این حرف حق را نباید زد؛ پازل دشمن را کامل نباید کرد. در این حد، هوشیاری لازم است! بله، وارد سیاست بشوید و فکرِ سیاسی کنید؛ اما بسیار هوشیار. دشمن نباید بتواند از هیچ حرکت و اظهار و موضع گیری شما استفاده کند. این، اصل اول و یک خط قرمز است».
به این ترتیب، هر نوع نقش آفرینی افسران مقابله با جنگ نرم که فضای دانشگاه را به سمت ناآرامی سوق دهد، قطعا و یقینا، نوعی تکمیل پازل جبهة مقابل به شمار خواهد آمد.
الزامات مقابله با جنگ نرم
یقینا نیل به اهدافی که می توان برای افسران این میدان در نظر گرفت، بدون طرح ریزی و برنامه ریزی دقیق و مدبرانه، ممکن نیست. برخی الزامات این برنامه ریزی عبارتند از:
الف) تشکیل اتاق فکر
رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان، طراحی نوع مبارزه را به خود دانشجویان واگذار کرد. وی فرمود: «اینی که چه کار باید بکنید، چه جوری باید عمل کنید، چه جوری باید تبیین کنید، اینها چیزهایی نیست که من بیایم فهرست کنم؛ بگویم آقا این عمل را انجام بدهید؛ این عمل را انجام ندهید. اینها کارهایی است که خود شماها باید در مجامع اصلی تان، فکری تان، در اتاق های فکرتان بنشینید، راهکارها را پیدا کنید».
از این رو، بررسی نوع مواجهة مطلوب با توجه به شرایط خاص هر دانشگاه، می بایست از جانب فعالین آن دانشگاه، هر چه سریع تر صورت پذیرد.
ب) پرهیز از بسته شدن فضا
رهبر انقلاب در دیدار با استادان دانشگاه در عین این که بر ضرورت مقابله با جنگ نرم تاکید کرد، بار دیگر بحث کرسی های آزاد اندیشی را پیش کشید و تاکید کرد که نباید از اظهارنظر، بیمناک بود. وی فرمود: «یکی دیگر از کارهایی که باید در زمینة مسائل گوناگون اجتماعی و سیاسی و علمی انجام بگیرد، میدان دادن به دانشجوست؛ برای اظهارنظر. از اظهارنظر، هیچ نباید بیمناک بود. این کرسی های آزاداندیشی که ما گفتیم، در دانشگاه ها باید تحقق پیدا کند و باید تشکیل بشود. اگر چنانچه بحث های مهم تخصصی در زمینة سیاسی، در زمینه های اجتماعی، در زمینه های گوناگون، حتّی فکری و مذهبی، در محیط های سالمی بین صاحبان توان و قدرتِ بحث مطرح بشود، مطمئناً ضایعاتی که از کشاندن این بحث ها به محیط های عمومی و اجتماعی ممکن است پیش بیاید، دیگر پیش نخواهد آمد».
بنابراین، می بایست از فضای تقابلی پرهیز کرد و محیط دانشگاه را به دور از جنجال و هیجانات کاذب، وارد موضوع بررسی مسائل روز کشور کرد.
ج) کلان نگری در طراحی راهکارها
باید در نظر گرفت که تفوّق مقطعی صرف، مقصود نیست؛ بلکه می بایست اهداف مواجهه، هم ارز همدیگر و با نگاهی کلان نگر دیده شوند؛ مثلا اگر تنها مغلوب کردن حریف، هدف قرار بگیرد و حفظ آرامش محیط دانشگاه لحاظ نشود، باید پذیرفت که راه به بیراهه کشیده می شود.
د) ضرورت مخاطب شناسی
مخاطب اصلی طرح ریزی های افسران مقابله با جنگ نرم، نه سردمداران جریان مقابل، بلکه افکار عمومی دانشجویی است؛ افکار عمومی ای که تحت القائات غلط، ممکن است قضاوت های نادرستی در خصوص مسائل کشور داشته باشد و این قضاوت با تبیین درست مسائل، به راحتی قابل تغییر است. نباید در برنامه ریزی، مخاطب را چند فرد خاص یا یک تشکل خاص تصور کرد.
آسیب های مقابله با جنگ نرم
به طور طبیعی طرح ریزی های جریانات دانشجویی برای مقابله با جنگ نرم با آسیب هایی نیز مواجه است. برخی از این آسیب ها در سخنان رهبر انقلاب نیز مورد اشاره قرار گرفته که عبارتند از.
الف) احساسی عمل کردن
اولین آسیبی که رهبر انقلاب بیان فرمود، برخورد احساسی با موضوع بود. شاید بازخوانی سخنان وی بعد از غائلة 18 تیر در این جا راهگشا باشد. وی فرمود: «وقتی هیجانات کور، پا وسط بگذارند، دشمن فوراً استفاده خواهد کرد. بارها گفته ام؛ باز هم تکرار می کنم؛ من معتقدم که جوان مملکت، بایستی در همة میدان ها حضور و آمادگی داشته باشد؛ منتها با انضباط. این گونه حرکاتی که ملاحظه شد، کسانی به دانشگاه حمله کنند، ناشی از بی انضباطی است؛ با هر نامی انجام گیرد، غلط و محکوم است. اگر با نام دفاع از دین هم انجام گیرد، غلط است؛ اگر با نام دفاع از ولایت هم انجام گیرد، غلط است. مگر من بارها نگفته ام در اجتماعات کسانی که مخالفند، هیچ کس نباید رفتار خشونت آمیز داشته باشد؛ چون این، دشمن را خوشحال می کند. بارها ما این حرف را گفتیم؛ چرا گوش نکردند؟ چرا گوش نمی کنند؟ حتّی اگر یک حرفی که خون شما را به جوش می آورد، به زبان آورند - مثلاً فرض کنید اهانت به رهبری کردند - باز هم باید صبر و سکوت کنید. اگر عکس مرا هم آتش زدند و یا پاره کردند، باید سکوت کنید. نیروی تان را برای آن روزی که کشور به آن نیازمند است، برای آن روزی که نیروی جوان و مؤمن و حزب الّلهی باید در مقابله با دشمن بایستد، حفظ کنید والاّ حالا فرض کنیم یک جوان یا یک دانشجوی فریب خورده ای هم حرفی زد و کاری کرد، چه اشکالی دارد؟ من از او صرف نظر می کنم».
ب) برخورد سخت به جای برخورد نرم
در مقابله با جنگ نرم بیش از هر چیز، باید قواعد مقابله را شناخت. قواعد مقابلة نرم، با قواعد مقابلة سخت، تفاوت دارد. مختصات مبارزه هم تفاوت دارد. در مواجهة نرم، لزوما دشمن در طرف مقابل دشمن نایستاده است؛ بلکه ممکن است یک عنصر فریب خورده در طرف مقابل باشد. بین یک عنصر فریب خورده و دشمن، تفاوت وجود دارد و از حیث نوع مقابله نیز باید راهکارهای نرم را مورد توجه قرار داد.
ج) تندروی و تشدید فضای هیجانی و جنجالی
رهبر انقلاب در عین تاکید بر ضرورت برنامه ریزی و مقابله با جنگ نرم، به یک مسئلة مهم اشاره کرد و آن، پرهیز از تندروی بود. وی فرمودند: «شرط دیگر این است که در قضایا، افراط وجود نداشته باشد. طبیعت جوان، طبیعت تحرک و تندی است. این دورة زندگی شما را ما هم گذرانده ایم؛ آن هم در دوران های انقلاب و اوایل مبارزات و اینها بوده. تندی را می دانم چیست. خیلی هم به ما نصیحت می کردند که آقا تندی نکنید. ما می گفتیم که نمی فهمند چقدر لازم است تندی کردن! می دانم تصور شما چیست؛ اما حالا از ما بشنوید دیگر؛ مراقب باشید تندروی، انسان را پیش نمی برد؛ با فکر، تصمیم بگیرید... توقع این که شماها مدبرانه و فکورانه فکر کنید و بدون تندروی، بدون افراط و تفریط، توی قضایا رفتار کنید، توقع زیادی نیست».
د) ناامیدی و نگاه بدبینانه
مقام معظم رهبری به ضرورت پرهیز از یأس و ناامیدی هم اشاره کرد و اصالت نگاه خوشبینانه را نه از روی توهم، بلکه از روی بصیرت دانست. وی فرمود: «عزیزان من! شرط اصلی فعالیت درست شما در این جبهة جنگ نرم، یکی اش نگاه خوشبینانه و امیدوارانه است. نگاهتان خوشبینانه باشد. ببینید، من در مورد بعضی تان به جای پدربزرگ شما هستم. من نگاهم به آینده، خوشبینانه است؛ نه از روی توهم؛ بلکه از روی بصیرت. شما جوانید - مرکز خوشبینی - مواظب باشید نگاهتان به آینده، نگاه بدبینانه نباشد؛ نگاه امیدوارانه باشد؛ نه نگاه نومیدانه. اگر نگاه نومیدانه شد، نگاه بدبینانه شد، نگاه چه فایده ای دارد؟ به دنبالش بی عملی، به دنبالش بی تحرکی، به دنبالش انزواء است؛ مطلقاً دیگر حرکتی وجود نخواهد داشت؛ همانی است که دشمن می خواهد».
راهکارهای کلان مقابله با جنگ نرم
سخن گفتن از راهکارها، تامل جدی تری را می طلبد. علاوه بر این که شرایط هر دانشگاه نیز ملزومات خاص خود را دارد که متناسب با آن ملزومات، باید تصمیم گرفت؛ اما آن چه اجمالا می توان گفت بدین شرح است:
الف) ایجاد تردید
چنانچه پیشتر گفته شد، مخاطب اصلی برنامه ریزی ها باید عموم دانشجویان باشند. به سادگی می توان با ایجاد تردید در برخی اصول پذیرفته شده ای که تحت القائات نادرست مطرح شده اند، به مقابله با جنگ نرم رفت؛ مثلا تبین واقعیات برآمده از نظرسنجی ها و غیرواقعی و مسخره بودن ادعای تقلب 13 میلیونی، تبیین دروغ پردازی آشوب گران در گزارش تعداد کشته ها، تبیین تناقض رویکرد اصلاح طلبان در مواجهه با برخی شخصیت ها، به ویژه آقای هاشمی و مواردی از این دست، می توانند راهگشا باشند. این جنس تردید افکنی ها، به سادگی در قالب نشریات و سخنرانی ها، قابل پی گیری است.
ب) پاسخ به شبهات
طبیعتا از همان روزهای آغازین سال تحصیلی، شبهه های متعددی در فضای دانشجویی مطرح خواهد شد. پاسخ به شبهه، روی دیگر سکة ایجاد تردید است. باید ایجاد تردید مقدم بر پاسخ به شبهه باشد؛ بدین معنا که موضع جریان ارزشی باید تهاجمی باشد؛ البته می توان پیشاپیش و قبل از آن که نوبت به نقش آفرینی جبهة مقابل برسد، بسیاری شبهات را هم در قالب همان ایجاد تردید، پاسخ گفت.
«اللهم عجل لولیک الفرج»
« لبیک یاخامنه ای؛لبیک یا حسین است»
